A

Akcydens (ang. jobbing print; niem. Akzidenzarbeiten/Akzidenzen) – wyrób poligraficzny mający charakter użytkowy (→ druk); rozróżnia się akcydensy wydawnicze (np. nuty, mapy), manipulacyjne (np. formularze, banknoty), informacyjne (np. cenniki, kalnediaria, katalogi), opakowaniowe (np. etykiety, owijki zadrukowe), przemysłowe (np. kalkomania sucha, kalkomania ceramiczna).

Anilinowy druk → fleksografia

Anilox → walec rastrowy

Antykwa – (ang. Roman/roman typeface; niem. Antiqua) grupa pism łacińskich, których wykrój wzorowany jest na grafemach majuskuł kapitały rzymskiej i minuskułach karolińskiej, charakteryzujących się zaokrąglonymi konturami rysunku, często z poprzecznymi lub ukośnymi zakończeniami liter, zwanych szeryfami lub bez nich.

Apla – (ang. Large solid/tint/flat colour; niem. Untertonflache) jednotonalna, nierastrowana płaszczyzna o pełnym kryciu, stosowana jako tło.

Arkusz – (ang. sheet; niem. Bogen/Blatt) cienki płat materiału, np. papieru, folii, blachy.

Arkusz druku – (ang. printed sweet, press sheet; niem. Druckbogen) jednostka fizyczna objętości druków oraz liczby form drukowych podstawowego koloru, obejmująca dowolną liczbę stronic-kolumn (lub powierzchnię formy drukowej) mieszczących się po jednej stronie zadrukowywanego podłoża, formatu większego od B2 lecz nie większego niż B1 lub ich połowie zadrukowanej dwustronnie, bez względu na liczbę kolorów i stronic.

Arkusz papieru (kartonu) – (ang. paper sweet; niem. Papierbogen, Papierblatt) oddzielony prostokątny kawałek wyrobu papierniczego określonego formatu (wymiarów), który może być przeznaczony do drukowania, zapisania lub innego przerobu introligatorskiego albo przetwórstwa papierniczego.

Arkusz składu – (ang. sheet of composition; niem. Satzbogen) jednostka odpowiadająca arkuszowi wydawniczemu lub 16 stronicom (kolumnom) składu zecerskiego, fotoskładu, tekstu złożonego pismem o stopniu 10/10 punktów typograficznych, formatu 6 x 8 ¾ kwadratu (około 108 x 158).

B

Bajt – (ang. byte, octet; niem. Byte) 1) podstawowa jednostka wielkości pamięci komputera równa 8 bitom. Wielokrotnościami bajtów określane są pojemności pamięci komputerów i ich urządzeń; 2) zwyczajowo określany podstawowy element pliku danych lub pamięci; skrót od ang. by eight.

Barwa – (ang. colour; niem. Farbe) fizyczne wrażenie wzrokowe, odbierane w wyniku selektywnego pochłaniania, odbijania albo emisji promieniowania widzialnego dla oka, spowodowane różnicami w jego rozkładzie widmowym.

Barwa achromatyczna – (ang. achromatic colour; niem. Achromatischer Farbton) barwa biała, czarna lub szara.

Barwa chromatyczna – (ang. chromatic colour; niem. Chromatischer Farbton) barwa, w której dominuje promieniowanie widzialne o określonej długości od 380nm (fiolet) do około 780 nm (czerwień-purpura).

Barwa dopełniająca – (ang. complementary colour; niem. Komplementarfarbe) barwa, która po zmieszaniu z inną daje barwę achromatyczną.

Bezszwowa oprawa → oprawa bezszyciowa

Bęben tnący – odcinak rotacyjny

Bęben zbierający – (ang. gathering drum/collating drum; niem. Sammeltrommel) mechanizm złamywała, który stanowi bęben z wmontowanym urządzeniem sterującym punkturami, umieszczony w celu kompletowania odcinków wstęgi papieru do dalszej obróbki w złamywaku.

Bęben złamujący – (ang. holding drum/point-holes drum; niem. Rotationfaltztrommel) mechanizm złamywała, który stanowi bęben z wmontowanym urządzeniem wysuwających się punktur lub chwytaków, przytrzymujących odcięte i zebrane odcinki wstęgi papieru, z umieszczonymi poosiowo na obwodzie wkładkami, współpracującymi z listwą lub listwami wypychającymi odcinki wstęgi między wałki gniotące (lub klapy), uzyskując następny złam.

Biele drukarskie – (ang. white printing inks; niem. Druckweissfarben) farby graficzne (drukarskie o różnej zdolności krycia, wprowadzane do innych farb, w celu poprawienia ich własności drukowych oraz rozjaśniania barw farb i zmniejszania ich intensywności.

Big → przegniecenie

Bigowanie → przegniatanie

Bigówka → przygniatarka

Bindownica → łączarka

Bindowanie → oprawianie, łączenie specjalne

Błona fotograficzna – (ang. film/photo film/graphic film; niem. Photo-film) materiał światłoczuły (promiennoczuły), w postaci arkusza giętkiej folii jako podłoża oraz warstw: preparacyjnej, światłoczułej, ochronnej, przeciwodblaskowej, przeznaczony do wykonywania zdjęć nieruchomych obrazów i ich kopiowania.

C

CAD – (ang. computer aided design; niem. Computerprojektierung) projektowanie wspomagane komputerem, zastępujace projektowanie (rysowanie) odręczne; skrót od ang. Computer Aided Design (projektowanie wspomagane komputerem).

CCD – układ scalony z wbudowanymi elementami światłoczułymi, wytwarzający odpowiednie napięcia (ładunki elektryczne) w odpowiedzi na padające światło, stosowany w urządzeniach i maszynach reprodukcyjnych, przetwarzających obraz optyczny n jego postać cyfrową, np. podczas procesu skanowania; skrót od ang.: Charge-Coupled Device (urządzenie-układ ze sprzężeniem ładunkowym).

CD – dysk kompaktowy; skrót od ang.: Compact Disk (dysk kompaktowy).

CD-ROM – pamięć masowa typu ROM na dysku kompaktowym; skrót od ang.: Compact Disk-Read Only Memory.

CIP3 PPF – niezależnie od producenta i systemu operacyjnego format pliku, stworzony przez międzynarodowe konsorcjum CIP3, zawierający informacje dotyczące reprodukowanej pracy obejmujące: tzw. Dane administracyjne, obraz formę drukową o niskiej rozdzielczości, korekcyjne krzywe tonalne, znaki pasowania, informacje o krojeniu złamywaniu druku; skrót od ang.: Cooperation for Integration of Prepress, Press and Postpress – Print Production Format; (konsorcjum ds. integracji standardów i działań w zakresie wszystkich etapów reprodukcji tj. przed drukowaniem – przygotowalni, drukowania, po drukowaniu – introligatorni, obróbki druków).

CMS – zespół środków programowych, niezależnych od systemu operacyjnego oraz użytkowego oprogramowania, pozwalający na maksymalnie wierne odwzorowanie obrazu przez urządzenia, np. monitory, skanery, drukarki; skrót od ang.: Colour Management System (system zarządzania barwą).

CMYK – technika separacji (wyciągów) barw, obrazów wielobarwnych, polegająca na dodaniu czerni do barw pierwszorzędowych (podstawowych) tworząc żądany odcień barwy, a w procesie drukowania – nakładanie dodatkowo czarnej farby na trzy farby podstawowe; skrót od ang. Cyan, Magenta, Yellow, blacK (niebieskozielonkawa, purpura, żółta, czarna).

Computer to Plate – komputer-forma drukowa

Computer to Press – komputer-maszyna drukarska

Cyan – (ang. cyan; niem. Cyan) określenie barwy (farby) niebieskozielonkawej, występującej w technice separacji (wyciągów barw).

Cyfrowy – (ang. digital; niem. arabische Ziffern) zespół znaków, do oznaczania liczb w dziesiętnym systemie zliczania (1,2,3,4,5,6,7,8,9,0).

Cylinder dociskowy – (ang. impression cylinder; niem. (Gegen)Druckzylinder) – bęben w maszynie drukarskiej, wywierający nacisk na zadrukowywane podłoże, współpracujący z cylindrem formowym lub płytą formową, w technice drukowania wypukłego i wklęsłego, a w technice drukowania offsetowego z cylindrem pośrednim.

Cylinder formowy – (ang. forme plate/cylinder/base cylinder; niem. Druck Formzylinder, Plattenzylinder) bęben w maszynie drukarskiej, przeznaczony do mocowania form drukowych giętych lub zaokrąglonych (w technice drukowania płaskiego lub wypukłego) a w technice drukowania wklęsłego będący bezpośrednio forma drukową.

Cylinder pośredni – (ang. rubber blankiet cylinder; niem. Gummizylinder) bęben w maszynie offsetowej lub typooffsetowej, z elastycznym obciągiem offsetowym, współpracujący z cylindrami formowym i dociskowym, na którego obciągu rysunek (obraz) z formy drukowej odciskany jest na zadrukowywanym podłożu, umieszczonym między cylindrem pośrednim a dociskowym.

Cylinder wklęsłodrukowy – (ang. intaglio cylinder; niem. Gummizylinder) cylinder formowy techniki drukowania wklęsłego.

Czas naświetlania – (ang. exposure time; niem. Aufnahmzeit/Blichtungszeit) okres, w ciągu którego poddaje się warstwę światłoczułą działaniu promieniowania aktynicznego.

Czcionka – (ang. letter/type; niem. Buchstabe/Type/Letter) rodzaj materiału zecerskiego, w kształcie prostopadłościanu, składający się ze słupka I główki czcionki, która ma górna część tak uformowaną, że daje na odbitce obraz znaku graficznego.

Czcionka akcentowa – (ang. accented letter/accented type; niem. Akzentbuchstabe) czcionka, której oczko daje na odbitce obraz litery łącznie ze znakiem akcentowym, odlane na jednym słupku.

Czcionka introligatorska – (ang. bookbinder’s letter; niem. Buchbinderdrucktype) czcionka o stopniu powyżej 10 p., o wysokości słupka czcionki 6-7 mm, wykonana z mosiądzu lub ze stopu czcionkowego, pokryta galwanicznie niklem lub mosiądzem, stosowana do zdobienia folią introligatorską, pod wpływem temperatury i nacisku w prasach introligatorskich lub innych specjalnie przystosowanych maszynach drukarskich.

Ćwierćtony – (ang. quartertones) obszar obrazu wielotonalnego o wartościach tonalnych pomiędzy światłami i tonami średnimi.

D

Dekompresja – (ang. decompression; niem. Dekompression) proces przywracania początkowego stanu pliku poddanego procesowi kompresji danych; zazwyczaj stosowany do plików graficznych.

Densytometr barw – (ang. colour densitometer; niem. Farbdensitometer) rodzaj densytometru przystosowanego do pomiaru gęstości optycznej ciał barwnych, np. barwnych oryginałów, odbitek, negatywów i diapozytywów, filtrów.

Densytometria – (ang. densytometry; niem. Densitometrie) dział sensytometrii poświęcony pomiarom pochłaniania i rozpraszania światła w warstwach fotograficznych, które były poddane działaniu światła i procesom obróbki chemicznej.

Diapozytyw – (ang. diapositive/sidle; niem. Diapositiv/Durchlisichtlichtpositiv) pozytyw na podłożu przezroczystym.

Druk – (ang. print/printed master; niem. Druck/Druckerzeugnis) wyrób poligraficzny w postaci odbitki, wydawnictw, akcydensów I opakowań z nadrukiem, wykonany srodkiem barwiącym z obrazu naniesionego na formę drukową.

Druk arkuszowy – (ang. sweet print; niem. Bogendruck) odbitka w kształcie arkusza, wykonana z formy drukowej.

Druk cyfrowy – drukowanie cyfrowe

Druk dwustronny – (ang. two-side print; niem. Zweisritiger Druck) odbitka zadrukowana poobu stronach podłoża.

Druk jednokolorowy – (ang. single colour print; niem. Einfarbendruck) odbitka z formy drukowej farbą o jednej barwie.

Druk jednostronny – (ang. single side print; niem. Einseitiger) odbitka zadrukowana tylko po jednej stronie podłoża.

Druk luźny – (ang. single print; niem. Einzel/blatt/exemplar) odbitka z formy drukowej, w postaci kartki, zbioru kartek lub składek, jako oddzielny, całościowy egzemplarz, wykończony i używany bez łączenia.

Druk offsetowy → technika drukowania offsetowego

Druk płaski → technika drukowania płaskiego

Druk sitowy → technika drukowania sitowego

Druk tamponowy → technika drukowania tamponowego

Druk wielobarwny – (ang. multi-colour print; niem. Mehrfarbendruck) odbitka z kompletu form drukowych farbami o różnych barwach, dających w wyniku syntezy subtraktywnej barwy wypadkowe.

Druk wielokolorowy → druk wielobarwny

Druk wklęsły → technika drukowania wklęsłego

Druk wypukły → technika drukowania wypukłego

Druk zwojowy – (ang. Web print; niem. Rollendruck) odbitka w postaci wstęgi odwiniętej ze zwoju, wykonana z formy drukowej.

Drukarka – (ang. 1. printer, 2. printing device; niem.1. Drucker, 2. Druckwerk) 1) zewnętrzne urządzenie wyjściowe komputera, przeznaczone do odtworzenia danych na papierze lub innym podłożu jako wydruk, z wyjątkiem materiału światłoczułego; 2) agregat stanowiący część innej nie drukarskiej podstawowej maszyny, z którego uzyskanie odbitki stanowi tylko element produktu.

Drukarka alfanumeryczna – (ang. alphanumeric printer) rodzaj drukarki, odtwarzającej dane z komputera w postaci znaków.

Drukarka atramentowa – (ang. ink-jet printer; niem. Ink-Jet Drucker) rodzaj drukarki bezdotykowej, dającej wydruk na papierze lub innym podłożu metodą natryskiwania barwnika w płynie, np. atramentu ze zbiornika poprze specjalne dysze, pobudzane impulsami elektronicznymi.

Drukarka bezdotykowa – (ang. non impact printer; niem. Non-Impact-Drucker) rodzaj drukarki dającej wydruk bez kontaktu mechanizmu z nośnikiem obrazu z podłożem.

Drukarka dotykowa – (ang. impact printer) inaczej mechaniczna; rodzaj drukarki, pracującej metodą uderzania igieł lub odlewu znaków na głowicy w taśmę barwiącą, która dotyka do podłoża, dając obraz.

Drukarka igłowa – (ang. dot-matrix printer) inaczej mozaikowa; rodzaj drukarki dotykowej, dającej na papierze lub innym podłożu wydruk obrazu, w postaci określonego układu kropek (mozaiki) za pomocą igieł, uderzających w taśmę barwiącą.

Drukarka laserowa - (ang. laser printer; niem. Laserdrucker) rodzaj drukarki bezdotykowej, pracującej techniką naświetlania promieniami laserowymi, dającej obraz na obracającym się bębnie, w których to miejscach osiada farba w postaci proszku, tzw. tonera, a bęben stykając się z papierem lub innym podłożem daje wydruk z wprasowanym barwnikiem, który następnie podlega termicznemu utrwaleniu.

Drukarka rozetowa – (ang. daisy-wheel printer) rodzaj drukarki dotykowej, dającej wydruk przez uderzanie odlewu znaków określonego rodzaju, odmiany i stopnia, znajdujących się na wymiennej okrągłej tarczy (rozetce), w taśmę barwiącą, stykająca się z podłożem.

Drukarka termiczna – (ang. thermal printer; niem. Thermodrucker) rodzaj drukarki bezdotykowej, dającej wydruk przez nagrzewanie specjalnego papieru metalizowanego, na którym powstaje zaczernienie w miejscach styku wyładowania, w wyniku czego powstaje obraz.

Drukarka wierszowa - (ang. line printer; niem. Zeilendrucker) rodzaj drukarki dotykowej, o konstrukcji obrotowego bębna z umieszczonymi odlewami znaków, która w jednym cyklu pracy zapisuje (odbija) na podłożu cały wiersz tekstu.

Drukowa forma elektrograficzna (kserograficzna) – (ang. xerographic printing forme; niem. Xero-Druckform/elektrographische Druckform) rodzaj offsetowej formy drukowej, otrzymywanej bezstykowo, polegającej na przeniesieniu obrazu na materiał, której własności elektryczne zmieniają się pod wpływem promieniowania, a skopiowany obraz po utwardzeniu tworzy elementy drukujące i niedrukujące.

Drukowa forma litograficzna – (ang. litographic printing forme; niem. Litographiendruckform) rodzaj formy drukowej w technice drukowania płaskiego, przystosowana do drukowania bezpośredniego, tzn. elementy drukujące ułożone są lewoczytelnie, wykonana przeważnie na specjalnym kamieniu.

Drukowa forma offsetowa – (ang. offset printing plate; niem. Offsetdruckform) rodzaj formy drukowej, w której elementy drukujące I niedrukujące przystosowane do drukowania pośredniego, tzn. ułożone są czytelnie, praktycznie znajdują się na jednym poziomie tej samej powierzchni formy drukowej.

Drukowa forma sitodrukowa – (ang. silk-screen Stencel; niem. Siebdruckform) rodzaj formy drukowej, sporządzonej z materiału tkanego (rodzaju gęstego sita), rozpiętego na specjalnej ramie lub bębnie, z naniesionym obrazem (jako elementami drukującymi), umożliwiającym po nałożeniu farby na powierzchnię formy, przeciśnięcie tej farby na zadrukowywane podłoże.

Drukowa forma wklęsłodrukowa – (ang. photogravure printing forme/rotogravure printing forme) rodzaj formy drukowej, w której elementy drukujące z farbą, znajdują się niżej niż elementy niedrukujące.

Drukowa forma wypukłodrukowa – (ang. relief printing forme/letterpress printing forme; niem. Hochdruckform/Buchdruckform) rodzaj formy drukowej, w której elementy drukujące, na które nakładana jest farba, znajdują się wyżej niż elementy drukujące.

Drukowanie arkuszowe – (ang. sheetfed printing; niem. Bogendruck) odmiana drukowania, w której zadrukowywane podłoże ma postać arkusza.

Drukowanie bezpośrednie – (ang. direct printing/contact printing; niem. direct Druck/Kontaktdruck) sposób drukowania, polegający na bezpośrednim przenoszeniu środka barwiącego z formy drukowej na zadrukowywane podłoże.

Drukowanie bezstykowe – (ang. electrostatic printing; niem. Elektrostatischer Druck) sposób drukowania bezkontaktowego z elektrofotograficznie lub magnetycznie wykonanej formy drukowej, wykorzystujący przepływ ładunków elektrycznych (magnetycznych) między powierzchniami, każdorazowo wykonywanej formy drukowej (po uzyskaniu odbitki) a środkiem barwiącym (występującym przeważnie w postaci proszków i pyłów barwideł), osadzającym się jako odbitka na zadrukowywanym podłożu.

Drukowanie cyfrowe – (ang. digital printing; niem. Zifferndruck) proces zautomatyzowany i skomputeryzowany wykonywania druków, w wieloagregatowej drukarskiej maszynie, obejmujący proces technologiczny od przenoszenia obrazu na podstawie danych cyfrowych, przesyłanych do maszyny, na formy drukowe założone na cylindry formowe, z dozowaniem i sterowaniem farby.

Drukowanie cyfrowo sterowane – (ang. komputer print control; niem. Ziffernsteuertedruck) proces drukowania nadzorowany i kontrolowany za pomocą komputerów z cyfrowo zaprogramowanym natężeniem barw, farb, pasowaniem przekazywanego obrazu na odbitkę, we współpracy z systemem sprzężonych densytometrów.

Drukowanie mokro na mokro – (ang. wet-on-wet printing; niem. Nass-in-Nass-Druck) drukowanie wielobarwne w jednym ciągu technicznym, farbami o odpowiednich właściwościach reologicznych, zapewniających właściwe nakładanie farb.

Drukowanie płaskie – (ang. flatbed printing; niem. Flachformdruck) rodzaj drukowania z formy drukowej umocowanej na płaskiej powierzchni.

Drukowanie pośrednie – (ang. indirect pronting; niem. Indirecter Druck) sposób drukowania polegający na przenoszeniu poprzez powierzchnię pośrednią środka barwiącego z formy drukowej na zadrukowywane podłoże.

Drukowanie rotacyjne – (ang. rotary printing; niem. Rotationsdruck) rodzaj drukowania z zaokrąglonej formy drukowej i cylindrycznego docisku.

Drukowanie tamponowe – (ang. tampon printing; niem. Tampondruck) pochodna technika drukowania wklęsłego, polegająca na przenoszeniu farby płaskiej formy drukowej z wklęsłymi elementami drukowymi, przez tampon, o kształcie zadrukowanego przedmiotu, na podłoże, przeważnie przestrzenne (kształtkę).

Drukowanie wielobarwne – (ang. colour printing; niem. Buntdruck/Mehrfarbendruck) wykonywanie n wspólnym podłożu odbitek z kompletu form drukowych, przy użyciu farb barw pierwszorzędowych (podstawowych), dających w wyniku syntezy subtraktywnej barwy wypadkowe.

Drukowanie zwojowe – (ang. Web printing; niem. Rollendruck) odmiana drukowania, w której zadrukowywane podłoże ma postać zwoju.

Drukowność – (ang. printability; niem. Bedruckbarkeit/Druckfahigkeit) zespół właściwości zadrukowywanego podłoża papierowego, na styku papier/farba, mających wpływ na jakość druku, polegających na zachowywaniu się powierzchni, m. in. Odporności na pylenie, zrywanie powierzchni, stabilności wymiarowej oraz gładkości decydującej o przyjmowaniu optymalnej ilości farby, jej utrwalenia się w wymaganym czasie, wynikającym z prędkości drukowania.

Drut introligatorski – (ang. binding/stiching wire; niem. Heftdraht) metalowy materiał zszywający w postaci drutu okrągłego lub płaskiego, wykonanego ze stali niskowęglowej z pokryciem antykorozyjnym, stosowany do łączenia druków lub innych przetworów papierniczych.

DTP – komputerowe projektowanie i przygotowanie publikacji do wydrukuu lub przeniesienia na inne nośniki, przy użyciu urządzeń cyfrowo sterowanych oraz odpowiedniego oprogramowania; skrót od ang. Desktop Publishing.

Dukt pisma – (ang. type duct/kerning; niem. Duktu/Strichstarke der Schrift) charakterystyczna właściwość linii kroju i przyjętych zasad graficznych dla pisma drukarskiego wraz z odstępami międzyznakowymi (międzyliterowymi).

Duktor – (ang. duct roller/ductor roller/ink ductor; niem. Duktorwalze/Duktor/Farbkastenwalze) metalowy wałek, stanowiący część kałamarza farbowego lub nawilżającego, który obracając się zapewnia dozowanie farby lub roztworu zwilżającego i współpracuje z podawaniem (przybieraniem) na walce rozcierające.

Dwugarmond – (ang. paragon/20 Didot points; niem. Text) nazwa stopnia pisma drukarskiego o wielkości 20 punktów typograficznych systemu Didota, (ok. 7,521 mm).

E

EFS – wybieranie elektroniczne (automatyczne) pomiarów na densytometrze za pomocą przycisku, bez konieczności przełączania funkcji DEN (Density), umożliwiające zmierzenie gęstości optycznej oraz różnicy tej gęstości względem podłoża lub wartości zadanej; skrót od ang.: Electronic Function Selection (elektroniczna funkcja selekcji).

Eksplozymetr/dozymetr światła – (ang. exposure meter/light integrator; niem. Exposimeter/Belichtungsregel) przyrząd przeznaczony do dokładnego (niezależnie od wahań natężenia światła) dozowania naświetlania w procesie fotograficznym, działający na zasadzie luksomierza sumującego, z automatycznym wyłącznikiem.

EPS – format pliku grafiki komputerowej, stworzony przez Adobe Systems INC, zapisany w języku Postscript, mogący zawierać także całą stronicę w postaci danych takich jak: np. krzywe Bezier’a, fonty, mapy bitowe; skrót od ang. Encapsulated PostScript.

F

Falcerka → złamywarka

Falcowanie → złamywanie

Farba drukarska – (ang. printing Ink; niem. Druckfarbe) farba graficzna używana do przenoszenia obrazu z formy drukowej na podłoże, w różnych technikach drukowania, składająca się z odpowiednio zdyspergowanych pigmentów, lak, środków wiążących i domieszek utrwalających barwę na zadrukowywanym podłożu.

Farby fleksograficzne – (ang. flexographic inks; niem. flüssige Farben) farby ciekłe, sporządzone z pigmentów lub barwników oraz spoiw zawierających głównie pokosty alkoholowe ciekłe oraz rozpuszczalniki wodne lub spirytusowe, kryjące lub niekryjące (transparentne) o niskiej lepkości, wysokiej intensywności barwy i dobrej przyczepności (adhezji), utrwalające się fizycznie przez odparowanie, stosowane do drukowania na podłożach papierniczych, z tworzyw sztucznych i metalicznych.

Farby fosforoscencyjne – (ang. phosphorescent printing inks; niem. Phosphoreszierendefarben) farby maziste, zawierające pigmenty fosforoscencyjne, zachowujące zdolność błyszczenia (świecenia) po uprzednim ich naświetleniu, nanoszone na podłoże grubymi warstwami, często poddawane lakierowaniu w celu zwiekszenia trwałości, stosowane we wszystkich technikach drukowania.

Farby litograficzne – (ang. litographic inks; niem. Steindruckfarben) farby maziste sporządzone z pigmentów, wypełniaczy i spoiw zawierających pokosty olejowe roślinne niemodyfikowane, o mocnej konsystencji i intensywności barw, charakteryzujące się ponadto odpornością na emulgowanie i wymywanie pigmentu.

Farby offsetowe – (ang. offset inks; offset printing inks; niem. Offsetdruckfarben) farby maziste sporządzone z pigmentów lub lak, wypełniaczy I spoiw zawierających pokosty olejowe roślinno-mineralne, o wysokiej lepkości I intensywności barwy, charakteryzujące się ponadto odpornością na emulgowanie i wymywanie pigmentu lub lak, utrwalające się chemicznie lub fizycznie przez wsiąkanie, stosowane przeważnie na wyroby papiernicze i na blachę.

Farby sitodrukowe – (ang. silk screen printing inks/screen process inks; niem. Siebdruckfarben) farby maziste, sporządzone z barwideł, wypełniaczy i różnych rodzajów spoiw, zawierające oleje roślinne modyfikowane lub żywice rozpuszczone w rozpuszczalnikach organicznych, albo ich mieszaninach o niskiej lejności i kohezji oraz o wysokiej adhezji do podłoża, utrwalające się chemicznie lub fizycznie przez odparowanie lub w wyniku obu procesów łącznie, stosowane na różnych podłożach.

Farby triadowe – (ang. three-colours printing inks; niem. drei Grunddruckfarben) zestaw trzech farb o barwach pierwszorzędowych i odpowiednio dobranych odcieniach, niekryjące, o wysokiej intensywności barwy, warstwowo nakładane na odbitkę, stosowane we wszystkich technikach drukowania.

Farby typograficzne – (ang. letterpress printing inks; niem. Buchdruckfarben) barwy sporządzone z barwideł, wypełniaczy i spoiw zawierające różne grupy pokostów, w zależności od wsiąkliwości podłoża, jako farby maziste, o zróżnicowanej konsystencji, zapewniającej właściwe rozprowadzanie farby na walcach farbowych i przenoszenie z formy drukowej na podłoże, utrwalające się chemicznie lub fizycznie przez wsiąkanie, stosowane przede wszystkim na wyroby papiernicze.

Farby wklęsłodrukowe – (ang. photogravure inks; niem. Tiefdruckfarben) farby ciekłe, sporządzone z pigmentów (rzadziej barwników), wypełniaczy i spoiw zawierających pokosty głównie szeregu benzenowego lub spoiw wodnospirytusowych, o niskiej lepkości oraz adhezji i kohezji, zapewniające właściwe przekazywanie farby z formy na podłoże, utrwalające się fizycznie głównie przez odparowanie, stosowane w technice wklęsłodrukowej na wyroby papiernicze, folie z tworzyw sztucznych, do drukowania, np. publikacji, opakowań.

Fleksografia – (ang. flexography; niem. Flexodruck) pochodna technika drukowania wypukłego, w której formę drukową stanowią płyty fotopolimerowe (fotoreliefowe), cylindry formowe wykonywane z zastosowaniem promieniowania laserowego, a także stereotypy z tworzyw sztucznych lub gumowe, o dużej elastyczności w procesie drukowania bezpośredniego – rotacyjnie, przy zastosowaniu ciekłej farby.

Folia introligatorska – (ang. stamping foil; niem. Prägefolie) folia z tworzywa sztucznego, metalowa lub pergamin sztuczny, stosowana jako podłoże, na które nanosi się pigmenty barwne lub metaliczne po odpowiedniej obróbce; poddana tłoczeniu introligatorskiemu z ogrzewaniem do temp. 100-170o C daje efekt zdobniczy, na tłoczonym materiale lub egzemplarzu druku.

Folia offsetowa – (ang. offset foil; niem. Offsetdruckfolie) wyrób ze stopu aluminium w postaci arkuszy lub taśmy o grubości do 0,2 mm, otrzymany w wyniku zimnego walcowania cienkich blach albo taśm, stosowany po utworzeniu odpowiedniej powierzchni (hydrofilowej), do sporządzania form drukowych w technice drukowania offsetowego.

Foliowanie – (ang. lining; niem. Folienkaschierung) rodzaj laminowania (pokrywania) druków lub innego podłoża przezroczystą folią z tworzywa sztucznego, w celu uzyskania trwałej powłoki ochronnej o dekoracyjnej.

Font – (ang. font) cyfrowy zapis pisma określonego kroju, odmiany i stopnia, stosowany w komputerowych systemach wydawniczych, np. zestaw znaków 10-punktowego kroju Helvetica odmiany Ligot Condensed.

Forma do matrycowania – (ang. moulding form; niem. Prägeform) forma pierwotna z oprzyrządowaniem do otrzymywania wtórnych form drukowych, ze stopów metali, tworzyw sztucznych lub gumy, ustawiana między płytami prasy, z nałozonym materiałem sprasowywanym , stanowiącym wytłoczoną matrycę.

Forma drukowa – (ang. printing form; niem. Druckform) układ elementów drukujących I niedrukujących, w zależności od techniki drukowania, przystosowanych do przenoszenia obrazu przy użyciu środków barwiących, na zadrukowywane podloże lub powierzchnię pośredniczącą.

Forma sitodrukowa – drukowa forma sitodrukowa

Forma składu zecerskiego – (ang. seeting forme; niem. Satzdruckform) rodzaj formy drukowej w technice drukowania typograficznego, w której występują tylko elementy materiału zecerskiego.

Fotokopia – (ang. photocopy/photoduplicate/photoprint; niem. Photokopie) odbitka fotograficzna płaskiego oryginału (np. rysunku, tekstu dokumentu) wykonana bezpośrednio (np. metodą stykową).

Fotoskład – (ang. phototypesetting/filmcomposition; niem. Photosatz/Lichtsatz) skład na błonie lub filmie graficznym, wykonanym na fotoskładarkach, opracowany uprzednio w komputerach z programami edytorskimi, , naświetlany przy zastosowaniu fotomatryc, fotoramek, lamp elektronopromiennych (CRT) i innych bezpośrednich nośników pisma lub na naświetlarkach.

Fotoskładarka – (ang. photocomposing machine; niem. Lichtsetzmaschine/Photosetzmachine) maszyna do wykonywania składu w postaci negatywów lub diapozytywów z fotomatryc lub ich zbiorów.

Fototechnika – (ang. photographic technique; niem. Phototechnik) całokształt nauki i techniki procesów fotograficznych, obejmujący chemię i technologię materiałów światłoczułych oraz ich obróbkę, sensytometrię, zagadnienia ziarnistości i rozdzielczości materiałów fotograficznych.

Frezarka pionowa – (ang. router/routing tool; niem. Routingfräser) routing, urządzenie przeznaczone do wycinania I pogłębiania elementów niedrukujących kliszy chemigraficznej lub stereotypu.

G

Galwanostegia poligraficzna – (ang. printing galvanostegy; niem. Polygraphische galvanostegie) dział galwanotechniki poligraficznej, obejmujący wytwarzanie sposobem elektrolitycznym powłok trwale związanych z podłożem, np. miedziowanie lub niklowanie stalowego cylindra wklęsłodrukowego, stereotypów, otrzymywanie płyt offsetowych wielometalowych, utwardzanie stereotypów przez chromowanie, niklowanie, żelazowanie.

Gęstość rastra – (ang. screen density; niem. Rasterdichte) częstość występowania punktów rastrowych lub linii, n liniową jednostkę miary, mająca wpływ na dokładność (wierność) odtworzenia obrazu wielotonalnego.

GIF – format pliku graficznego stworzony przez firmę CompuServe do transmisji cyfrowej obrazów barwnych w postaci map bitowych; skrót od ang.: Graphics Interchange Format.

Gigabajt (GB) – (ang. gigabyte; niem. Gigabyte) wtórna jednostka informacji komputerowej (ok. miliard bajtów); w przeliczeniu 1 bajt = 8 bitów (wielokrotność liczby 2); GB – 230 = 1 073 741 824.

Gilotyna – krajarka jednonożowa

Gisernia – odlewnia czcionek – stereotypia

Grawerowanie – (ang. engraving; niem. Gravieren/Radierung) sposób przygotowania formy drukowej, przez wycinanie w odpowiednich powierzchniach formy, elementów tworzących relief.

Groszkowanie – (ang. graininess; niem. Perlen) perlenie – pokrycie zadrukowanych płaszczyzn obrazu drobnymi plamkami o zbliżonej do siebie wielkości, wynikające z nieodpowiedniej konsystencji lub doboru farby do zadrukowywanego podłoża albo nadmiernej grubości warstwy farby, kwalifikowane jako usterka druku.

Grubość obciągu – (ang. thickness of parking; niem. Aufzugstärke) nominalna, charakterystyczna dla danej maszyny warstwa kompensująca naciski powierzchni tłoczącej na formę drukową, zapewniająca właściwe ich współdziałanie.

Grzbiet prosty – (ang. square back; niem. gerader Rücken) rodzaj grzbietu, wkładu introligatorskiego, wielo-składkowego, będącego płaszczyzną.

Grzbiet zaokrąglony – (ang. rounded back; niem. gerundet Rücken/Rundrücken) rodzaj grzbietu, który wskutek formowania składek tworzy powierzchnię zaokrągloną.

Grzbiet zeszytowy – (ang. stitched back; niem. Einlegenrücken/Heftrücken) grzbiet wkładu jednoskładkowego.


Grzbietówka – (ang. spine reinforcement; niem. Rückeneinlage/Rückenverstärkung) element okładki stanowiący usztywnienie grzbietu, wykonany z paska papieru, kartonu lub tektury, przyklejony do wewnętrznej strony grzbietu okładki.

Gumowanie – (ang. gumming; niem. Gummirung) w introligatorstwie nałożenie na powierzchnię wyrobu papierniczego odpowiedniego kleju wykonanego z gumy arabskiej, wysuszenie, a po zwilżeniu przywrócenie właściwości przylepnych.

H

Hektograf – (ang. hectograph; niem. Hektograph) dawniej stosowane urządzenie biurowe do powielania obrazów ze specjalnej kalki woskowanej, przy zastosowaniu nacisku i farby półpłynnej, nazywanej popularnie tuszem hektograficznym.

Heliokliszograf – (ang. helio engraving machine; niem. Helio-Klischograph) skaner formowy, grawerujący mechanicznie cylindry wklęsłodrukowe z kałamarzykami głębokościowo-powierzchniowo zmiennymi.

I

Impregnowanie – (ang. impregnating; n. Imprägnierung) nałożenie na powierzchnię druku, opakowania lub wyrobu papierowego, cienkiej warstwy stopionej substancji, np. parafiny lub topliwych mieszanek, zwiększającej wytrzymałość oraz połysk, a zmniejszającej przepuszczalność; wykonywane na urządzeniu zwanym parafiniarką lub powielarką.

Introligatornia – (ang. bindery; niem. Buchbinderei) zakład samoistny lub dział zakładu poligraficznego, zajmujący się oprawianiem książek i broszur, lub nadaniem wykonanym innym drukom postaci końcowej.

Introligatorska składka → składka introligatorska

J

Justowanie – (ang. 1.justification, 2. aligning; niem. 1.Ausschließen, 2. Justieren) 1. wypełnienie justunkiem miejsc niedrukujących w składzie zecerskim a także w składzie fotograficznym (komputerowym), jak również wykonywanie odstępów międzywyrazowych do określonej długości wiersza lub kolumny; 2. regulowanie przyrządu pomiarowego lub optycznego.

K

Kamień litograficzny – (ang. litographic stone; niem. Litographiestein) wapienny, naturalny kamienny łupek, stosowany po obróbce jako podłoże sporządzania form drukowych, w drukowaniu litograficznym.

Kaszerowanie – (ang. laminating/lamination; niem. Kaschierung) naklejanie na powierzchnię wyrobu papierniczego jako podłoża, arkusza papieru lub innego materiału, w celu wzmocnienia tego podłoża, uzyskania efektu zdobiącego lub wymaganego technologicznie.

Kaszta – (ang. type case; niem. Schriftkasten) sprzęt zecerski w postaci płaskiej szuflady, umieszczanej w regale zecerskim, podzielonej na przegródki (króbki) do przechowywania kompletu czcionek i drobnego justunku.

Kerning – (ang. kerning; niem. Kerning) regulowanie, a w zasadzie zmniejszanie między znakami świateł (odstępów międzyliterowych), właściwych dla poszczególnych krojów pism, w celu podniesienia estetyki typograficznej tekstu; w procesie Desktop Publishing (DTP) określane są przybliżone wartości dla par liter, cyfr i pozostałych znaków.

Kilobajt (KB) – (ang. kilobyte; niem. Kilobyte) wielkość podstawowa pojemności pamięci operacyjnej lub masowej komputera, zawierająca 1024 = (210) → bajty, przyjmowane w zaokrągleniu jako tysiąc bajtów.

Klejarka – (ang. glue applicator/ gluing machine; niem. Klebstoffauftragmaschine/ Anleimmaschine/ Leimmaschine) maszyna introligatorska do nanoszenia wartswy kleju na powierzchnie łączonych elementów (materiałów).

Klimatyzacja papieru – (ang. paper conditioning/ seasoning of paper; niem. Papierklimatisierung/ Konditionierung von Papier) technologiczne przystosowanie papieru do warunków drukowania, przez nadanie mu odpowiedniej wilgotności i temperatury.

Kołki do pasowania – (ang. register pins; niem. Paβstifte) specjalne kołki metalowe, przeznaczone do pasowania błon fotograficznych i folii montażowych.

Kopiarka – (ang. printing down unit/ copying printer; niem. Kopiergerät/ Kontaktkopiergerät) urządzenie przeznaczone do wykonywania kopii w procesie fotoreprodukcyjnym, składające się z dwóch zasadniczych części: źródła światła i elementów konstrukcyjnych utrzymujących w kontakcie powierzchniowym kopiowane przeźrocze z materiałem światłoczułym.

Kopiorama – (ang. printing-down frame; niem. Kopierrahmen) urządzenie do naświetlania kopi (rastra), w którym nośnik pokryty warstwą światłoczułą I forma kopiowa (montaż) znajdują się w ścisłym kontakcie z płytą szklana i fartuchem gumowym.

Krajarka jednonożowa – (ang. guillotine cutter/ single-knife/ cutting machine; niem. Einmesserschneider/Schneidemaschine) maszyna introligatorska do przekrawania (przecinania) wyrobów papierniczych w arkuszach lub druków, charakteryzująca się jednym nożem, pracującym na zasadzie opadania, po jego uruchomieniu.

Krajarka krążkowa – (ang. circular knife/ cutter; niem. Rotationslängschneider) maszyna introligatorska do rozkrawania wyrobów papierniczych, a także niektórych materiałów introligatorskich, charakteryzująca się rotacyjna pracą noży krążkowych, zamocowanych na wałku obrotowym, pod które wpuszczany jest materiał przeznaczony do rozkrawania.

Krajarka krążkowo-nożowa – (ang. circular and square cutter/ rotary cross cutter; niem. Rotationsquerschneider) rodzaj krajarki krążkowej wyposażonej w poprzeczny nóż, umożliwiający rozkrawanie materiałów wzdłużnie i poprzecznie na użytki w jednym cyklu pracy.

Kserografia – (ang. xerography; niem. Xerographie) elektrofotograficzna metoda kopiowania oryginałów tekstowych lub rysunkowych, oparta na wytwarzaniu obrazów elektrostatycznie na powierzchni warstwy fotopółprzewodnikowej i po przeniesieniu n odpowiednie podłoże, utrwalenie go termicznie lub chemicznie.

Kulka (manipulator) – (ang. trackball) zewnętrzne urządzenie wejściowe do komunikowania się użytkownika z komputerem, pracujące na zasadzie myszy, z tym, że kulka jest na wierzchu nieruchomej obudowy, a obracanie jej powoduje ruch kursora.

L

Lakierówka – (ang. varnishing machine; niem. Lackiermaschine) maszyna do powierzchniowego uszlachetniania wyrobów papierniczych i druków przez pokrywanie lakierem.

laminówka – (ang. laminating machine; niem. Kaschiermaschine) maszyna do powierzchniowego uszlachetniania wyrobów papierniczych i druków, przez powierzchniowe połączenie z drugim materiałem.

Linia obróbki wkładów – (ang. forwarding book-machine; niem. Buchblockbearbeitungsstrecke) sprzężony zespół agregatów introligatorskich, wykonujący czynności od oklejania grzbietu, wkładu, poprzez przyklejanie gazy lub innego materiału wzmacniającego grzbiet, kapitałki, okrojenia z trzech stron, zaokrąglenie grzbietu i skalibrowanie, w jednym procesie.

Linia opraw twardych (złożonych) – (ang.hardcover binding line; niem. Harteinbandfertigunsstrecke) sprzężony zespół agregatów introligatorskich, przeznaczony do oprawy złożonej, od obróbki wkładu do wklejenia go w okładkę, przez przyklejenie wyklejek wkładu do wewnętrznych stron okładki, oddzielnie przygotowanej.

Linia opraw zeszytowych (taśmowiec/ zeszytówka) – (ang. Fedder and wire swing line/ sadle-stitching line; niem. Lagesammeldrahtheftmaschine) sprzężony zespół agregatów introligatorskich, przeznaczony do wykonywania wkładów jednoskładkowych (z okładką), szytych drutem przez grzbiet, od procesu nakładkowania składki na składkę do gotowego egzemplarza.

Liniatura rastra – (ang. screen ruling; niem. Rasterliniatur) liczba linii przeźroczystych lub nieprzezroczystych mieszczących się na jednostce długości, stosowanych w rastrach, określana w liniach na centymetr (l/cm) lub na cal (→ l/cal).

Linotyp – (ang. linotype; niem. Linotype) fabryczna nazwa maszyny do składania z oddzielnych matryc mosiężnych i odlewania składu w wierszach ze stropu drukarskiego oraz rozbierająca wiesze matryc do magazynu matryc, w jednym cyklu produkcyjnym.

Litografia – (ang. 1. 2. lithography; niem. 1. 2. Lithographie) 1. pochodna technika drukowania płaskiego, w której formę drukową stanowi odpowiednio przygotowana płyta lub kamień litograficzny, przystosowana do drukowania bezpośredniego.

Litograficzne maszyny – (ang. lithographic machines; niem. Steindruckschnellpressen) arkuszowe, płaskie maszyny/ techniki drukowania płaskiego, drukujące sposobem bezpośrednim, jednostronnie, z formy drukowej wykonanej na specjalnej płycie kamiennej lub metalowej, jednokolorowe, mające aktualnie minimalne zastosowanie do nieprzemysłowych robót artystycznych.

lpi – oznaczenie liniatury rastra określające liczbę linii na cal, w technice komputerowej; skrót od ang. lines per inch.

Luminacja – (ang. luminancje; niem. Leuchtdichte) jaskrawość, jasność – wielkość fotometryczna określająca subiektywne wrażenie jasności (natężenia światła) stanowiące stosunek światłości do powierzchni; (1 cd/m²).

Ł

Łamanie – (ang. making-up; niem. Umbruch) formowanie (montowanie0 elementów składu (wydruków) i ewentualnie ilustracji na określony format, dający na odbitce obraz stronicy publikacji.

Łączenie klejowe – (ang. adhesive binding; niem. Klebebindung) sposób połączenia klejem grzbietów składek lub kartek w egzemplarz.

M

Mała poligrafia – (ang. small printing; niem. Kleinoffset) dział techniki poligraficznej ,obejmujący sporządzanie form drukowych za pomocą procesów fotochemicznych i elektrofotograficznych, wykorzystujący maszyny drukarskie do formatu B3, w celu szybkiego odtwarzania tekstów i rysunków.

Maszyna arkuszowa – (ang. sheet-fed printing Press; niem. Bogendruckmaschine) maszyna zadrukowująca podłoże w formie arkusza.

Maszyna cyfrowa, komputer – (ang. digital komputer; niem. Digitalrechner) maszyna matematyczna przetwarzająca informacje i wykonująca operacje arytmetyczne oraz logiczne na liczbach (symbolach) wyrażonych zazwyczaj w systemie dwójkowym (binarnym).

Maszyna czterocylindrowa – (ang. four-cylinder offset Press; niem. Vierzylinder-Offsetmaschine) maszyna offsetowa dwustronna, w której styk dwóch cylindrów pośrednich przenoszących obraz z form drukowych, zamocowanych na cylindrach formowych zastępuje cylinder dociskowy i przez to pracująca w tzw. systemie guma-guma.

Maszyna czterokolorowa – (ang. four-colour printing machine, niem. Vierfarbendruckmaschine) maszyna posiadająca cztery zespoły drukujące, dająca w jednym procesie (przebiegu) zadrukowywanego podłoża odbitkę pokrytą czterema kolorami (barwami) farb.

Maszyna do bezszyciowej oprawy – (ang. perfect binder, niem. Klebebindermaschine) introligatorska maszyna wykonująca oprawy proste, przeznaczona do łączenia grzbietów kompletów składek lub kartek (z frezowaniem grzbietów lub bez) klejem oraz wklejania wkładu w okładkę miękką (przeważnie kartonową).

Maszyna do kapitałkowania i zaklejania grzbietu – (ang. headbanding and lining machine; niem. Kapitalband-und Hinterklebermaschine) maszyna introligatorska pracująca samodzielnie lub w linii sprzężonej jako agregat, posiadająca między innymi klejownik (pojemnik kleju) z odpowiednimi wałkami-rolkami pobierającymi klej, pokrywając grzbiet wkładu oraz stanowisko do oklejania grzbietu materiałem wzmacniającym i przyklejania kapitałki.

Maszyna do nacinania (nadkrawania) – nadkrawarka

Maszyna do nakładkowania i szycia składek (taśmowiec) – zeszytówka

Maszyna do obcinania narożników – rogówka

Maszyna do oklejania grzbietu – oklejarka

Maszyna do zaokrąglania grzbietów – zaokrąglarka grzbietów

Maszyna do zaokrąglania narożników – zaokrąglarka narożników

Maszyna do zbierania składek – zbierarka składek

Maszyna do złamywania (falcowania) kasetowa – złamywarka kasetowa

Maszyna do złamywania (falcowania) nożowa – złamywarka nożowa

Maszyna do złamywania (falcowania) nożowa-kasetowa – złamywarka kombinowana

Maszyna do złamywania (falcowania) rolkowa – złamywarka kasetowa

Maszyna do zszywania drutem (blokówka) – zszywarka drutem

Maszyna dociskowa – (ang. platen Press; niem. Tigeldruckmaschine) maszyna techniki drukowania typograficznego, pracująca na zasadzie wywierania nacisku całą płaszczyzną na płaszczyznę formy drukowej, dająca odbitkę, po uprzednim pokryciu elementów drukujących formy farbą mazistą i umieszczeniu podłoża między zespół dociskowy a formę drukową.

Maszyna dwukolorowa – (ang. two-colour printing press; niem. Zweifarbendruckmaschine) maszyna posiadająca dwa zespoły drukujące, dająca w jednym cyklu zadrukowywanego podłoża odbitkę pokrytą dwiema farbami jednostronnie lub po jednej farbie, dwustronnie.

Maszyna dwuobrotowa – (ang. two-revolution machine; niem. Zweitourenbuchdruckmaschine) rodzaj płaskiej maszyny techniki drukowania typograficznego, dającej odbitke z formy drukowej przy dwukrotnym obrocie cylindra dociskowego i jednokrotny ruchu posuwisto-zwrotnym płyty formowej; obwód cylindra jest w przybliżeniu równy szerokości płyty formowej.

Maszyna dwustronna – (ang. perfecting press/ perfector; niem. Schön-und Wiederdruckmachine) maszyna zadrukowująca podłoże arkuszowe w jednym cyklu po obu stronach.

Maszyna fotoskładająca (fotoskładarka) – (ang. photocomposing machine; niem. Photosetzmaschine) maszyna do wykonywania składu w postaci negatywów lub diapozytywów, z przeźroczystych znaków (fotomatryc) lub ich zbiorów a także z cyfrowej postaci pisma uwidocznionej na ekranie monitora, sterowana ręcznie lub automatycznie.

Maszyna jednoobrotowa – (ang. single-revolution Press; niem. Eintourenpresse) rodzaj płaskiej maszyny techniki drukowania typograficznego, dająca odbitkę z formy drukowej przy połowie obrotu cylindra dociskowego a drugą połowę obrotu cylinder wykonuje w czasie ruchu zwrotnego ołyty z formą drukową; obwód cylindra jest w przybliżeniu dwa razy większy niż szerokość płyty.

Maszyna jednostronna – (ang. one-side printing machine; niem. Einseitigdruckmaschine) drukarska maszyna dająca odbitkę na podłożu tylko po jednej stronie.

Maszyna pięciocylindrowa – (ang. five-cylindre offset press; niem. Fünfzylinder-Offsetmachine) dwukolorowa maszyna offsetowa o konstrukcji jednego cylindra dociskowego wspólnego dla dwóch cylindrów pośrednich przenoszących obraz z dwóch cylindrów formowych.

Maszyna rotacyjna – (ang. rotary printing machine; niem. Rotationsdruckmaschine) drukarska maszyna z zaokrągloną formą drukową współpracującą z cylindrycznym dociskiem, między które wprowadza się podłoże do zadrukowania i w efekcie jednokierunkowego obrotu uzyskuje na tym podłożu odbitkę obrazu.

Maszyna stopcylindrowa – (ang. stop-cylinder Press; niem. Stopzylinderpresse) maszyna z zatrzymującym się cylindrem, rodzaj płaskiej maszyny techniki drukowania typograficznego, dającej odbitkę z formy drukowej w czasie przesuwania płyty formowej z jednoczesnym poosiowym obrotem cylindra dociskowego, a przy ruchu zwrotnym płyty z formą drukową, cylinder dociskowy zatrzymany jest w przybliżeniu równy szerokości płyty formowej.

Maszyna trzycylindrowa – (ang. three-cylinders offset Press; niem. Dreizylinder-Offsetmaschine) jednokolorowa maszyna offsetowa do drukowania jednostronnego, zawierająca współpracujące ze sobą: cylinder formowy, cylinder pośredni-przenoszący, obraz z formy drukowej na zadrukowywane podłoże oraz cylinder dociskowy.

Maszyna wahadłowa – (ang. rocking cylinder letterpress; niem. Schwingzylinderdruckmaschine) z wahającym cylindrem - rodzaj płaskiej maszyny techniki drukowania typograficznego, dającej odbitkę z formy drukowej w czasie jednoczesnego ruchu obrotowego cylindra dociskowego z zespoloną na stałe płytą formową a przy obrotowym ruchu zwrotnym cylindra następuje ruch zwrotny płyty do miejsca wyjściowego, w czasie, którego cylinder jest nieco uniesiony; obwód cylindra jest niewiele mniejszy od szerokości płyty formowej.

Maszyna wielokolorowa – (ang. multi-colour printing machine; niem. Mehrfarbendruckmaschine) maszyna zadrukowująca w jednym cyklu (przebiegu) podłoże wieloma farbami, z wielu form drukowych, dając odbitkę wielokolorowa (wielobarwną).

Maszyny fleksograficzne → fleksograficzne maszyny

Maszyny offsetowe → offsetowe maszyny

Maszyny poligraliczne – (ang. graphic machines, niem. Polygraphische Maschines) kompleks maszyn i urządzeń do wytwarzania form drukowych, drukowania i obróbki introligatorskiej, dające w efekcie druki.

Maszyny rotograwiurowe → wklęsłodrukowe maszyny

Maszyny sitodrukowe → sitodrukowe maszyny

Maszyny suchego offsetu → typooffsetowe maszyny

Maszyny światłodrukowe → światłodrukowe maszyny

Maszyny taśmoformowe – (ang. belt Press/belt letterpress; niem. Hochdruckform-Banddruckmaschinen) zwojowe maszyny drukarskie techniki drukowania wypukłego (typograficzne i fleksograficzne), w których elementy formy drukowej umieszczone są na taśmowym nośniku połączonym końcami, a elementy drukujące formy drukowej pokryte farbą drukarską, współpracując z cylindrem dociskowym dają odbitki całej publikacji, na zadrukowywanym podłożu zwojowym.

Maszyny typograficzne → typograficzne maszyny

Maszyny wklęsłodrukowe → wklęsłodrukowe maszyny

Maszyny zecerskie → maszyny do składu

Maszyny z suszeniem temperaturą (heatset) – (ang. heatset printing machines; niem. Heat-set Druckmaschinen) drukarskie maszyny zwojowe z urządzeniami do utrwalenia (suszeniem) farby na zadrukowanej wstędze podłoża, za pomocą gorącego powietrza lub bezpośrednio płomieniem gazowym.

Matryca linotypowa – (ang. linotype matrix; niem. Linotypematrize) mosiężna płytka z wytłoczonym wgłębnie oczkiem znaku (przeważnie w dwóch odmianach) na jednej wąskiej, tzw. Czołowej płaszczyźnie, a na przeciwległej – zaczerniony kontrolny znak matrycy, w górnej części ząbkowana w trójkątnym wycięciu, zaś w dolnej – ma uformowane występy, tzw. Uszka, umożliwiające obieg w linotypie i odlanie wiersza.

Matryca monotypowa – (ang. monotype matrix; niem. Monotypematrize) prostopadłościan o podstawie kwadratowej wykonany z brązu, mający na górnej płaszczyźnie wytłoczone wgłębienie – oczko znaku, z którego odlewa się czcionkę; na przeciwległej płaszczyźnie stożkowe wycięcie przeznaczone dla pręta środkującego (wyrównującego) matrycę przed odlaniem; korpus przewiercony w celu ustawienia matrycy w ramce monotypowej oraz oznaczenia charakteryzujące matrycę.

Megabajt (MB) – (ang. megabyte; niem. Megabyte) wielkość podstawowa pojemności pamięci operacyjnej lub pamięci masowej komputera, (210)2 czyli kilobajt do kwadratu (1024)2 równy 1.048.576, tj. w zaokrągleniu milion bajtów.

Murzenie – (ang. ghost printing; niem. Farbschmitz) wada powstająca w procesie drukowania, wynikająca z niewłaściwego obciągu i niezsynchronizowania prędkości przesuwu formy drukowej i zadrukowywanego podłoża, w wyniku czego powstaje na odbitce zamazany obraz.

N

Nasycenie (intensywność) barwy – (ang. colour saturation/ colours intensity; niem. Farbsättigung/ Farbkraft) cecha barwy określana stopniem dominacji barw pierwszorzędowych, ewentualnie w barwie wypadkowej, określana stopniem zbliżenia do czerni w przypadku odbitek drukarskich lub bieli w przypadku przeźroczy.

Naświetlanie – (ang. exposure; niem. Belichtung) poddawanie materiału światłoczułego działaniu promieniowania aktynicznego (najczęściej świetlnego) w celu otrzymania na nim utajonego obrazu z oryginału reprodukowanego lub z formy kopiowej, a w przypadku zastosowania naświetlarki sterowanej komputerem, bezpośrednio z danych cyfrowych obrazu.

Naświetlarka – (ang. exposure device/imagesetter; niem. Belichtungseinrichtung) urządzenie ze źródłem promieniowania na materiał swiatłoczuły a w systemie komputerowym zewnętrzne urządzenie wyjściowe, umożliwiające bezpośrednie otrzymywanie na podstawie cyfrowych danych obrazu odwzorowanego na filmie graficznym lub płycie presensybilizowanej.

Naświetlenie (ekspozycja) – (ang. quantity of illumination; niem. Belichtung) iloczyn natężenia oświetlenia I czasu naświetlania, określona w luksosekundach.

Niklowanie płyty offsetowej – (ang. offset plate nickelizing; niem. Offsetplattenvernickelung) galwanotechniczna obróbka odpowiednio przygotowanej blachy offsetowej, mająca na celu wytworzenie na warstwie oleofilowej, wierzchniej niklowej warstwy hydrofilowej.

O

Obciąg – (ang. parking/dressing/cylinder covering; niem. Aufzug) warstwa kompensująca nierówności powierzchni formy drukowej, podłoża oraz niedokładności mechanizmów nacisku (tłoczenia). Rozróżnia się obciągi offsetowe, typograficzne i wklęsłodrukowe, które dzielą się na obciągi twarde, średnie i miękkie.

Obciąg offsetowy – (ang. rubber blankiet/ offset-press dressing; niem. Offsetgummituch/ Gummidrucktuch) wielowarstwowy tkany materiał pokryty gumą lub innym elastycznym tworzywem sztucznym, zakładany na cylinder pośredni, przenoszący obraz formy drukowej na zadrukowywane podłoże.

Odwijak, odwijarka – urządzenie z oprzyrządowaniem w maszynie wieloagregatowej, lub samodzielna maszyna, z zamocowaną tuleją na którą jest nawinięty materiał, z którego wstęga po odwinięciu przeznaczona jest do obróbki, np. zadrukowania.

Odwracanie (obróbka odwracalna) – (ang. reversal process/image reversal; niem. Umkehrverfahren/Bildumkehrung) sposób obróbki chemicznej odpowiednich materiałów fotograficznych, umożliwiający otrzymanie bezpośrednio pozytywu (bez negatywu).

Offset – (ang. offset; niem. Offset) skrótowe określenie techniki drukowania offsetowego, pochodnej od podstawowej techniki drukowania płaskiego.

Offsetowa maszyna – (ang. offset machine/offset printing presse; niem. Offsetmachine/Offsetpress) maszyna drukarska w technice drukowania offsetowego, pochodnej od podstawowej techniki drukowania płaskiego, o konstrukcji trzech obracających się w ruchu ciągłym cylindrów w maszynie jednokolorowej: formowego, pośredniego, i dociskowego, przenoszących obraz z formy drukowej na zadrukowywane podłoże.

Offsetowy druk – technika drukowania offsetowego

Oklejarka – (ang. bookback gluing machine; niem. Buchrücken-Beleimmaschine) maszyna introligatorska przeznaczona do oklejania grzbietu wkładu oprawy z materiałem wzmacniającym lub bez materiału.

Oprawa bezszyciowa – (ang. unsewn binding/ threadless binding; niem. Nahtloseinband/ Einband ohne Heftung) typ oprawy introligatorskiej stanowiącej egzemplarz publikacji wydrukowanej, której grzbiet wkładu wielokartkowego złączony jest klejem lub metodą zaciskową za pomocą pecjalnych listew, albo innych elementów spinających, np. spirali.

Oprawa całopapierowa – (ang. paper binding; niem. Ganzpapiereinband) rodzaj oprawy złożonej z okładką jednorodną, w której oklejka wykonana jest z papieru jako materiału pokryciowego.

Oprawa całopłócienna – (ang. full cloth binding; niem. Ganzgewebeeinband) rodzaj oprawy złożonej, z okładką jednorodną, w której oklejka wykonana jest z wyrobu włókienniczego jako materiału pokryciowego.

Oprawa grzebieniowa – (ang. plastik comb binding; niem. Kammeinband) rodzaj oprawy specjalnej, której kartki wkładu z okładzinami, po uprzednim wykonaniu szeregowo otworów, na marginesie grzbietowym, połączone są sprężystym grzebieniem plastikowym zwiniętym w rurkę.

Oprawa introligatorska – (ang. cover binding/ book-binding; niem. Einband) forma wykończenia druku lub niezadrukowanego papieru, polegająca na trwałym połączeniu kart wkładu z okładka.

Oprawa jednorodna – (ang. whole binding/ full binding; niem. Ganzeinband) rodzaj oprawy złożonej z okładką jednorodną, w której oklejka wykonana jest z jednolitego (całego) arkusza materiału pokryciowego.

Oprawa klejowa – (ang. adhesive binding; niem. Klebeeinband) rodzaj oprawy bezszyciowej, polegającej na połączeniu klejem kart wkładu.

Oprawa kombinowana – (ang. combined binding; niem. Kombinationseinband) rodzaj oprawy złożonej z okładką kombinowaną, która wykonana jest z trzech oddzielnie oklejonych odcinków ze zróżnicowanymi materiałami pokryciowymi.

Oprawa miękka – (ang. flexible binding/paperback; niem. Wickelbroschur/flexibler Einband) oprawa z okładką wykonaną z materiału elastycznego, nie mająca oklejki.

Oprawa pierścieniowa – (ang. O-wire binding; niem. Ringbindung) rodzaj oprawy specjalnej, której kartki wkładu z okładzinami, po uprzednim wykonaniu szeregowo otworów na marginesie grzbietowym, połączone są zespolonymi pierścieniami zaciskowymi.

Oprawa półpłócienna – (ang. half-cloth binding; niem. Halbgewebeeinband) rodzaj oprawy złożonej z okładką półpłócienną, tzn. okładziny oklejone są papierem a grzbiet wyrobem włókienniczym.

Oprawa prosta – (ang. brochure binding; niem. Einfache Broschur) typ oprawy, w której trwałe połączenie wkładu z okładką, przeważnie kartonową, następuje przez ich grzbiety.

Oprawa specjalna – (ang. special binding; niem. Spezieleinband) rodzaj oprawy bezszyciowej, w której połączenie kartek wkładu z okładzinami następuje za pomoca listwy, spirali lub zaciskowych pierścieni.

Oprawa spiralowa – (ang. spiral binding; n. Spiraleinband) rodzaj oprawy specjalnej, której karty wkładu i okładziny, po uprzednim wykonaniu otworów na marginesie grzbietowym, połączone są sprężystą spiralą.

Oprawa twarda – (ang. hard-case binding; niem. Festeinband) oprawa z okładką wykonana z materiału usztywniającego okładziny, mająca oklejkę.

Oprawa wzmocniona paskiem (lamówką) – (ang. binding with strip reinforcement) rodzaj oprawy prostej z okładką wzmocniona paskiem (lamówką).

Oprawa zeszytowa – (ang. sadle-stiched binding; niem. Ruckstichbroschur) rodzaj oprawy prostej z okładka zeszytową, tzn. z jednolitego arkusza, zszyta z wkładem jednoskładkowym przez grzbiet.

Oprawa złożona – (ang. complex binding; niem. Zusammengesetzte) typ oprawy, w której połączenie wkładu z okładką następuje przez wyklejkę i ewentualnie inne elementy z tym, że grzbiet wkładu i okładki nie są połączone z sobą.

P

PageMaker – program użytkowy komputera, przeznaczony do składu i łamania (Desktop Publishing ), wyprodukowany przez amerykańską firmę Aldus Inc.

Pagina – (ang. page number; niem. Kolumnenziffer) liczba oznaczająca kolejność stronicy.

Pantone – 1. nazwa firmowa wzornika bar farb drukarskich; 2. jeden z systemów pasowania barw w promieniowaniu świetlnym stosowany w CMS.

Papier – (ang. paper; niem. Papier) wyrób papierniczy w zwyczajowym podziale o gramaturze 28-160 g/m2 , w postaci arkusza lub wstęgi w zwoju, otrzymany ze spilśnionych surowców włóknistych z odpowiednimi dodatkami, w którym podstawowymi surowcami są: m. in. Masa celulozowa, ścier drzewny i makulatura oraz substancje pomocnicze: wypełniacze, barwniki, kleje, itp. w zależności od przeznaczenia i rodzaju papieru.

Papier bezchlorowy – (ang. chlorine-free paper; niem. Chlorfreipapier) rodzaj papieru z celulozy bielonej bez użycia chloru i jego związków, przy zastosowaniu ozonu, nadtlenku wodoru, z ewentualnegym dodatkiem ścieru, masy makulaturowej chemotermo-mechanicznej, o gramaturze 70:160 g/m² , zaklejony powierzchniowo, charakteryzujący się odpowiednimi właściwościami do drukowania techniką offsetową.

Papier bezkalkowy → papier samokopiujący

Papier bezdrzewny – (ang. wood-free paper /rag paper; niem. holzfreies Papier) ogólne określenie papieru produkowanego z masy celulozowej lub innych włókien, bez ścieru drzewnego.

Papier czerpany – (ang. hand-made paper/mould-made paper; n. Schöpfpapier) papier ręcznie produkowany w arkuszach, metodą czerpania gęstym sitem z kadzi z zawiesiną wodną rozdrobnionych, odpowiedniej długości włókien bawełny, lnu, konopii, odwodnienie i wysuszenie tej masy, bez wypełniaczy, mocno zaklejony w masie, charakteryzujący się matową powierzchnią i nieregularnymi falistymi brzegami.

Papier do pisania – (ang. writing paper; niem. Schreibpapier) papier, mocno zaklejony w masie i powierzchniowo, o gramaturze 60:100 g/m² , z małą ilością wypełniazy, przeznaczony do ręcznego i maszynowego pisania, wykorzystywany do drukowania offsetowego i typograficznego.

Papier drukowy – (ang. printing paper; niem. Druckpapier) ogólne określenie papieru, przeznaczonego przede wszystkim do zadrukowywania, o gramaturze 50:160 g/m² , o składzie materiałowym i formie wykończenia w zależności od przeznaczenia i techniki drukowania.

Papier drzewny – (ang. wood paper; niem. Holzpapier) ogólne określenie papieru, produkowanego ze ścieru drzewnego i mas makulaturowych, ewentualnie z niewielkim dodatkiem masy celulozowej.

Papier ekologiczny – (ang. recycled paper/ ecological paper; niem. ekologisches Papier) papier, produkowany wyłącznie z makulatury bez stosowania chemicznych środków wybielających, a zanieczyszczenia i usuwane są metodami zmydlania I wielokrotnego wymywania wodą, zaklejony skrobią I kalafonią w masie i powierzchniowo.

Papier fotograficzny – (ang. photo paper/photographic paper; niem. Photopapier/photographiches Papier) materiał światłoczuły składający się z podłoża papierowego, warstwy światłoczułej o ochronnej, używany do wykonywania obrazów przez naświetlanie i obróbkę chemiczną.

Papier kopiujący → papier samokopiujący

Papier matowy (maszynowo gładzony) – (ang. matt paper; niem. mattes Papier) papier, którego wilgotna wstęga, w końcowej części maszyny papierniczej, przepuszczona między specjalnymi walcami metalowymi, uzyskuje gładką matową powierzchnię, a przy papierze powlekanym mieszankami pigmentowo-klejowymi, dodatkowo gładzony, uzyskuje dodatkowe zalety techniczne.

Papier metalizowany – (ang. metallic paper/mettalized paper; niem. Metallpapier) podłoże papieru uszlachetnione powierzchniowo metodą „napylania” natryskowego w próżni zdyspergowanych tlenków metali, np. aluminium, uzyskując tzw. papier srebrny, a przy brązie, tzw. papier złoty oraz dodatkowo pokryte farbą transparentną lub lakierem. Drugą metoda uzyskiwania papieru metalizowanego jest metoda transferowa tzn. przetłaczania warstwy metalu z folii nośnej.

Papier objętościowy – (ang. trick printing paper; niem. Dickdruckpapier) papier pulchny – rodzaj papieru drukowego, o gramaturze 60:100 g/m², charakteryzujący się luźną strukturą w masie, o pozornie większej gramaturze, niepowlekany, zaklejony powierzchniowo, o dobrej drukowności, stosowany przede wszystkim do drukowania broszur i książek.

Papier offsetowy – (ang. offset paper; niem. Offsetpapier) rodzaj papieru drukowego, o gramaturze 55:160 g/m2, mocno zaklejony w masie i powierzchniowo, charakteryzujący się dużą stabilnością wymiarową, odpornością na zrywanie powierzchniowe, małym stopniem pylenia, przeznaczony do drukowania offsetowego.

Papier ozalidowy – (ang. diazotype paper/ ozalid paper; niem. Lichtpauspapier/ Diazotypiepapier) papier światłoczuły pozytywowy, diazoświatłoczuły – materiał światłoczuły przeznaczony do kopiowania kontaktowego form kopiowych za pomocą promieni aktynicznych wywoływania w parach amoniaku.

Papier pigmentowy – (ang. pigment paper; niem. Pigmentpapier) podłoże papierowe z powierzchniowo naniesioną warstwą żelatyny z zawiesiną pigmentu, stosowane po uczuleniu na promieniowanie świetlne, do przenoszenia skopiowanego obrazu na cylinder wklęsłodrukowy.

Papier powlekany – (ang. coated paper; niem. Pigmentpapier) papier dodatkowo uszlachetniony, metodą nakładania na powierzchnię tzw. papieru podłożowego o gramaturze 40:160 g/m², mieszanek pigmentowo-klejowych, lub metodą wylewania i żelatynowania w podwyższonej temperaturze, następnie wygładzenia specjalnymi walcami, przeznaczony przede wszystkim na druki wielobarwne.

Papier pulchny – papier objętościowy

Papier rotograwiurowy – papier wklęsłodrukowy

Papier samokopiujący (bezkalkowy) – (a. NCR – no-carbon-required paper; n. NCR Papier/Ohne-Kohle-papier) papier przeznaczony do uzyskiwania kopi, za pomocą mechanicznego nacisku na komplet arkuszy, które pokryte odpowiednimi warstwami z mikrokapsułkami jedno- lub dwustronnie, zapewniają w zależności od styku powierzchni, oddanie I pobranie zapisu; produkowane o gramaturze53:160 g/m².

Papier samoprzylepny – (ang. self-adhesive paper; niem. Selbstklebespapier) podłoże papierowe jednostronnie powleczone, tworzące powierzchnię w zależności od potrzeb od matowej do wysokiego połysku, natomiast po drugiej stronie (spodniej), pokryte warstwa klejową, przeważnie kauczukową lub polioctanu winylowego, z zabezpieczeniem antyadhezyjnym z papieru silikonowego.

Papier satynowany – (ang. calendered paper; niem. satiniertes/kalandriertes Papier) papier dodatkowo gładzony powierzchniowo na kalandrach, w celu uzyskania połysku.


Papier syntetyczny – (ang. synthetic paper; niem. synthetisches Papier) wyrób papierowy zawierający powierzchniową warstwę uczuloną na promieniowanie termiczne, zachodzące w procesie kopiowania oryginału.

Papier wklęsłodrukowy (rotograwiurowy) – (ang. rotogravure paper; niem. Tiefdruckpapier) rodzaj papieru drukowego o gramaturze 65:140 g/m^2, zawierający do 25% wypełniaczy, amło zaklejony w masie, zaklejony powierzchniowo zabezpieczając zrywanie powierzchni, satynowany, bardzo chłonny, stosowany do produkcji czasopism i innych druków wykonywanych w technice wklęsłodrukowej.

Pasowanie – (ang. fitting/registration; niem. Einpassen/Zupassen) czynności przy przyrządzaniu formy drukowej lub kompletu form, polegające na uzyskaniu zamierzonego umiejscowienia a także zsynchronizowania barw farb obrazu na odbitce.

PCL – język opisu strony, opracowany dla drukarek laserowych serii LaserJet firmy Hewlett Packard; skrót od ang. Printer Control Language (język kontroli drukarki).

PCX – (jeden z popularnych formatów plików grafiki rastrowej, stosowany do odczytania przez dużą liczbę programów; skrót od ang. PC Paintbrush extension.

PDF – format pliku graficznego, stworzony przez Adobe Systems Inc. mogące zawierać calą stronicę lub publikację, a ich przeglądanie i dalsza reprodukcja wymaga jedynie posiadania odpowiedniego interpretera, wbudowanego w RIP lub programu Adobe Acrobat; skrót od ang. Portale Dokument Format.

Perforacja – (ang. perforation; niem. Lochung/Perforieren) otworki do oznaczania, np. miejsca oddzielenia odcinków druków, skoku i prowadzenia taśmy kodów umownych.

Perforowanie – (ang. perforating/punching; niem. Perforierung/Perorieren) mechaniczne wykonywanie otworków obok siebie w druku, wyrobie papierniczym lub taśmie filmowej wzdłuż zamierzonej linii prostej, w celu ułatwienia oddzielenia określonej części od całości lub prowadzenia taśmy.

Piksel – (ang. pixel/pel; niem. Pixel) najmniejszy element (punkt) obrazu cyfrowego ekranu monitora, skrót od ang. picture element.

Pismo drukarskie – (ang. pronting type; niem. Druckschrift) zespół nośników znaków, np. czcionek, matryc, fotomatryc lub pamięci komputera w postaci liter, cyfr i znaków, przewidzianych do drukowania.

Płytka drukowana – (ang. printed circuit board; niem. gedruckte Leiterplatte) płytka z materiału izolującego, na której naniesione są, przeważnie techniką sitodrukową, układy scalone, połączone w ściśle określony sposób cienkimi przewodami miedzianymi.

Poddruk – (ang. Grodnu tint/underprint/pre-print; niem. Vordruck/Unterdruck) płaszczyzna lub obraz wydrukowane uprzednio, wykorzystane jako tło do dalszego zadrukowania.

Poligrafia – (ang. graphic arts industry/printing industry; niem. Polygraphie/graphische Industrie) dział techniki obejmujący procesy wykonywania reprodukcji, składu, form drukowych, drukowanie oraz procesy introligatorskie i wykończeniowe druków.

PostScript – język programowania, opracowany przez firmę Adobe, przeznaczony do opisu stronicy, odczytywany przez większość programów Desktop Publishing oraz urządzeń peryferyjnych, wyposażonych w moduł interpretujący.

Prepress – (ang. prepress; niem. pre-press) 1. określenie ang. Obejmujące kompletny process, pozwalający na drodze analogowej lub cyfrowej na przetworzenie oryginału w postać gotową do reprodukcji , obejmując stworzenie oryginału poprzez skłąd, montaż do gotowej formy drukowej.

Press – procesy drukarskie

Procesy introligatorskie – (ang. bookbinding processes/finishing processes; niem. buchbinderische Weiterverarbeitung) część procesów poligraficznych, w wyniku których drukom nadaje się ostateczną formę użytkową.

Progi rastra – (ang. gravure screen rules/doctor bearing grid; niem. Rasterstege/Rastertiefdruckstege) elementy niedrukujące w formie drukowej techniki wklęsłodrukowej, na których opiera się rakiel w procesie drukowania, oddzielające od siebie zagłębione elementy drukujące (kałamarzyki).

Punkt bieli – (ang. white point; niem. Weiβgrad/Weiβpunkt) próg wyznaczający najjaśniejszy element obrazu wielotonalnego, w programach do przetwarzania obrazu cyfrowego, ustalany automatycznie lub przez operatora komputera.

Punkt rastrowy – (ang. screet dot/halftone dot; niem. Rasterpunkt) podstawowy element obrazu zrastrowanego.

R

Rakiel – (ang. 1.doctor blade/scraper wiping, 2. blade/wiper/squeegee; niem. 1. Rakel, 2. Gummirakel/Siebdruckrakel) 1. cienka, sprężysta taśma, z reguły stalowa, oprawna w uchwyt, przeznaczona do zgarniania (usuwania) farby z elementów niedrukujących wklęsłodrukowej formy drukowej oraz z walca rastrowego w technice drukowania fleksograficznego; 2. taśma z twardej gumy lub tworzywa sztucznego, oprawiona w uchwyt, przeznaczona do przeciskania farby przez oczka formy sitodrukowej na zadrukowywane podłoże w technice drukowania sitowego.

Raster – (ang. screen; niem. Raster) przyrząd optyczny przeznaczony do przekształcania metodą fotograficzną tonów ciągłych w system (zbiór) oddzielonych elementów (punktów rastrowych) geometrycznie określonych na płaszczyznie.

Raster AM – (ang. AM raster; niem. AM Raster) rodzaj rastra elektronicznego o zmiennej (modułowanej) wielkości (amplitudzie) punktu rastrowego; skrót od ang. amplitude modulated (modulowany amplitudowo).

Raster elektroniczny – (ang. electronic screen; niem. elektronische Raster) zapis cyfrowy obrazu wielotonalnego przy użyciu RIP, będąct jego odwzorowaniem rozłożonym n punkty rastrowe, zróżnicowane powierzchniowo wielkością, np. naświetlane przy pomocy lasera na formę drukową.

Raster FM – (ang. FM screen; niem. FM Raster) rodzaj rastra elektronicznego o zmiennej (modulowanej) gęstości (częstości) występowania punktu rastrowego; nazwa stosowana zamiennie – raster stochastyczny; skrót od ang. frequency modulated (modulowany gęstościowo, częstotliwościowo).

Raster kontaktowy – (ang. contact screen; niem. Kontaktraster) folia przeźroczysta ze skopiowanym rastrem, stosowany w styku z materiałem światłoczułym i obrazem wielotonalnym, w wyniku czego otrzymuje się obraz zrastrowany do skopiowania na formę drukową.

Raster krzyżowy – (ang. crossline screen/crossem screen; niem. Kreuzlinienraster/Kreuzraster) rodzaj rastra projekcyjnego, powstałego przez nałożenie na siebie pod kątem 90^o dwóch płyt z równoległymi liniami, na przemian przeźroczystych i nieprzeźroczystych, na skutek czego powstaje siatka, tworząc kwadratowe przezroczyste okienka rastrowe.

Raster liniowy – (ang. line screen/straight-line screen; niem. Linienraster/Strichraster) rodzaj rastra zbudowanego z linii równoległych, na przemian przeźroczystych i nieprzezroczystych, stosowany przeważnie do prac specjalnych, np. w kartografii, produkcji papierów wartościowych.

Raster magenta – (ang. Magenta screen; niem. magenta-Kontaktraster) rodzaj rastra kontaktowego o purpurowych elementach.

Raster negatywowy – (ang. negative screen; niem. Negativraster) rodzaj rastra kontaktowego, przeznaczonego do przekształcania wielotonalnych obrazów pozytywowych, w celu otrzymania negatywów rastrowanych.

Raster pozytywowy – (ang. positive screen; niem. Positivraster) rodzaj rastra kontaktowego, przeznaczonego do przekształcania wielotonalnych obrazów, w celu otrzymania diapozytywów rastrowanych.

Raster projekcyjny – rodzaj rastra umieszczonego w aparacie reprodukcyjnym, na drodze promieni świetlnych między obiektywem a materiałem światłoczułym.

Raster stochastyczny – (ang. stochastic screen; niem. stochastischer Raster/Punktraster) rodzaj rastra elektronicznego, o stałej wielkości punktu rastrowego ale zmiennej gęstości występowania tego punktu na płaszczyznie.

RGB – określenie trzech barw pierwszorzędowych (podstawowych) w addytywnym mieszaniu fal promieniowania świetlnego – czerwonej, zielonej i niebieskiej; skrót od ang. Red, Green, Blue.

RIP – urządzenie lub program przekształcający obraz zapisany w postaci danych cyfrowych (mapy bitowe, grafika wektorowa, dane postscriptowe) na poszczególne piksele lub punkty rastrowe i wykorzystywane dalej w tej postaci przez takie urządzenia jak ekrany monitorów, naświetlarki, drukarki i inne urządzenia wejściowe i wyjściowe; skrót od ang. Raster Image Procesor (procesor obrazu rastrowanego).

RIP postscriptowy – (ang. PostScript RIP; niem. PostScript RIP) RIP przystosowany do interpretacji danych postscriptowych.

Rozdzielczość – (ang. resolution; niem. Auflösung) miara jakości lub cecha charakteryzująca zdolność odwzorowania szczegółów obrazu (np. optycznego, fotograficznego), określana liczbą punktów (pikseli) lub linii, dających się policzyć na jednostkę długości.

S

Samonakładak (samonakładacz) – (ang. automatic Fedder/sheet Fedder/Fedder; niem. Anlegeapparat/Anleger) automatyczne urządzenie do pobierania pojedynczo arkuszy podłoża ze stosu i przekazywania ich na stół spływowy maszyny.

Schodkowanie – (ang. aliasing/staricasing/stair-stepping; niem. Steige) niepożądany efekt “schodków” n akrawędziach obrazu graficznego lub fontu, uwidoczniający się jako poszarpana linia, spowodowana mijaniem się punktów krawędzi z pikselami odwzorowanego obrazu.

Separacja barw – (ang. 1., 2. colour separation; niem. 1. Farbtrennung, 2. Farbauszug) 1. dzielenie oryginału barwnego na oddzielne rozbarwienia, odpowiadające trzem barwom pierwszorzędowym (podstawowym); żółtej, purpurowej, niebieskozielonkawej i dodatkowo czarnej, w systemie CMYK, stosowanym w procesie drukowania; natomiast w przypadku drukowania farbami barw drugorzędowych, liczba rozbarwień może być inna; 2. produkt (rozbarwienie, wyciąg) dzielenia oryginału barwnego.

Sitodruk – technika drukowania sitowego

Sitodrukowa maszyna – (ang. silk-screen printing machine; niem. Siebdruckmaschine) maszyna drukarska, n aktórej wykonuje się druki z formy drukowej, sporządzonej na tkaninie jedwabnej, metalowej lub z tworzywa sztucznego, w której wolne oczka tworza obraz przenoszony na zadrukowywane podłoże, metodą przeciskania nałożonej farby mazistej za pomocą rakla przez powierzchnię tej formy.

Skład – (ang. composition; niem. Satz/Schriftsatz) zestaw tekstów o jednolitym lub różnym charakterze i układzie, wykonany zgodnie z zasadami składania i adiustacją oryginału, w postaci czcionek, wierszy odlanych maszynowo, wydruków na papierze i folii lub fotoskładu.

Skład akcydensowy – (ang. job composition; niem. Akzidenzsatz) rodzaj składu formularzy , ogłoszeń, ulotek, druków reklamowych, okolicznościowych, itp.

Skład cyfrowy – (ang. composition of numerals; niem. Ziffernsatz) rodzaj składu z przewagą cyfr, bez względu na formę ich występowania.

Skład dziełowy – (ang. bookwork/composition of book; niem. Werksatz/Buchsatz) rodzaj składu z przewagą tekstów gładkich, występujący w książkach i broszurach.

Składka – (ang. section quire/folded signature; niem. Lage) arkusz papieru albo kartonu złamany jedno- lub wielokrotnie do określonego formatu.

Sublimacja barwników – (ang. dye sublimation; niem. Farbsublimation) metoda reprodukcji wykorzystująca efekt sublimacji, w której barwnik odparowywany jest z folii, stanowiącej podłoże i przenoszony na papier.

Szpalta – (ang. galley/ kolumn; niem. Fahne/Spalte) niezłamany skład dowolnej długości.

Szpigel – szkic ogólny - layout

Szycie na gazie (merli) – (ang. sewing through on gauze/mull; niem. Heftung auf Gaze) sposób łączenia kompletu składek w całość wkładu, polegającego na przeszywaniu ich grzbietów, przymocowując do materiału wzmacniającego, jakim jest gaza introligatorksa, której odcięty pas powinien być około trzykrotnie szerszy od grubości grzbietu.

Szycie na taśmach – (ang. swing on tapes; niem. Heftung auf Bänder) sposób łączenia kompletu składek w całość wkładu, z zastosowaniem taśm około trzykrotnie dłuższych od grubości grzbietu, których końce przykleja się do wyklejek i wewnętrznych stron okładzin, w celu wzmocnienia oprawy twardej.

Szycie nićmi – (ang. thread swing; niem. Fadenheftung) sposób łączenia odpowiednim ściegiem pojedynczych składek w całość wkładu, przy zastosowaniu nici jako materiału zszywającego.

Szyna danych – (ang. data bus; niem. Datenbus) układ jako magistrala przekazująca dane pomiędzy jednostką centralną komputera, pamięcią a urządzeniami wejściowo-wyjsciowymi.

Ś

Światłodruk – (ang. collotype/phototype; niem. Lichdruck/Heliotypie) technika pochodna bezpośredniego drukowania płaskiego, w której formę drukową stanowi płyta (przeważnie szklana) z naniesioną światłoczułą warstwą żelatyny i skopiowanym obrazem wielotonalnym (bezrastrowym), na której miejsca utwardzone wskutek działania światła są hydrofobowe (olefinowe), a nieutwardzone hydrofilowe(oleofobowe).

Światłokopia (diazoodbitka) – (ang. blueline copy/diazo copy; niem. Lichtpauze/Diazokopie) odbitka na papierze (lub innym materiale) uczulonym diazokomponentami na promieniowanie świetlne, wykonana metodą stykową z oryginałem na podłożu przeźroczystym, wywołana pod wpływem par amoniaku lub innych środków reagujących.

Światłokopiarka (diazokopiarka) – (ang. blue copy printer; niem. Lichtpausgerät) urządzenie składające się z dwóch zasadniczych części: źródła światła i wywoływarki, przeznaczone do wykonywania (powielania) z przeźroczystych oryginałów kopii stykowych (odbitek przeważnie na papierze) metodami diazowymi.

T

Taśmowiec – linia opraw zeszytowych, nakładarka

Technika drukowania offsetowego – (ang. offset printing; niem. Offsetdruckverfahren) pochodna technika drukowania płaskiego, w której formę drukową stanowi odpowiednio przygotowana płyta offsetowa, przystosowana do drukowania pośredniego farbami mazistymi.

Technika drukowania płaskiego – (ang. planographic printing/planography; niem. Flachdruck/Flachdruckvefahren) podstawowa technika drukowania z formy drukowej, w której elementy drukujące i niedrkujące położone są praktycznie na tym samym poziomie, a farba mazista pokrywa miejsca oleofilowe, zaś miejsca hydrofilowe nie przyjmują farby, zwilżając się roztworami wodnymi. Rozróżnia się pochodne techniki drukowania płaskiego: offset, litografię, światłodruk, dilitho i elektrograficzną.

Technika drukowania sitowego – (ang. silk screening/screen printing/serigraphy; niem. Siebdruck/Serigraphie/Filmdruck/Schablonendruck) technika drukowania bezpośredniego, w której formę drukową stanowi siatka (sito) z częściowo zakrytymi powierzchniami szablonem lub zagarbowaną warstwą kopiowa, tworzącymi rodzaj negatywu rysunku, przez co otrzymuje się elementydrukujące (oczka siatki odkryte-przelotowe) i elementy niedrukujące (oczka siatki zakryte), a po pokryciu formy farbą mazistą i przeciśnięciu tej farby za pomocą rakla gumowego przez siatkę uzyskuje się odbitkę na zadrukowywanym podłożu.

Technika drukowania typograficznego – (ang. letterpress printing; niem. Buchdruckverfahren) pochodna technika drukowania wypukłego, w której elementy formy drukowej lub gotowe formy drukowe mogą zawierać skład zecerski, klisze, stereotypy lub ich kombinacje (formy mieszane), przystosowane do bezpośredniego drukowania płaskiego lub rotacyjnego farbami mazistymi.

Technika drukowania wklęsłego – (ang. gravure printing; niem. Tiefdruckverfahren) podstawowa technika drukowania z formy drukowej, w której elementy drukujące położone są niżej od elementów niedrukujących, a farba ciekła znajduje się w zagłębieniach (kałamarzykach) tej formy.

Technika drukowania wypukłego – (ang. relief printing; n. Hochdruckverfahren/Hochdruck) podstawowa technika drukowania z formy drukowej, w której elementy drukujące położone są wyżej od elementów niedrukujących, a farba pokrywa tylko miejsca wypukłe tej formy. Rozróżnia się pochodne techniki drukowania wypukłego: typograficzną, typooffsetowi, fleksograficzną.

Technika poligraficzna – (ang. graphic arts technology/printing technology; niem. polygraphische Technik) ogół środków technicznych, stosowanych do przygotowania I wykonania form drukowych, drukowania I nadawania ostatecznej formy wydrukowanym wyrobom.

Tektura – (ang. paperboard; niem. Pappe) wyrób papierniczy lity i jedno- i wielowarstwowy, o gramaturze od 350:5000 g/m2 (grubości około 0,6:4 mm), produkowany z masy celulozowej lub makulaturowej i ścieru drzewnego, odmiany bezdrzewnej i drzewnej, w arkuszach lub zwojach, kryty innym materiałem lub gładzony, przeznaczony do zadrukowywania, celów introligatorskich oraz na opakowania jednostkowe, zbiorcze a także inne przeróbki.

TIFF – jeden z popularniejszych formatów pliku graficznego, stworzony przez Aldus Corporation do zapisu i przesyłania cyfrowych obrazów, w postaci map bitowych; skrót od ang. Tagged Image File Format a także Tag Image File Format.

Trawiarka – (ang. etching machine; niem. Ätzmaschine) maszyna przeznaczona do trawienia chemicznego, usuwającego zbędne elementy z produktów przewidzianych do dalszego wykorzystania, zbudowana z kwasoodpornych materiałów i uzupełniających urządzeń, stosowanych w tym procesie obróbczym.

TrueType – format fontu stworzony przez Apple Komputer Corporation i zdrożony przez Microsoft Corporation jako alternatywa dla fontów Adobe PostScript (fontów postscriptowych); fonty w tym formacie mogą być wykorzystywane przez urządzenia wyjściowe wykorzystujące dane wektorowe (np. drukarki, naświetlarki), jak i dane w postaci map bitowych (np. ekrany monitorów).

Typograf – (ang. 1. typograph-composing machine, 2.typographer; niem. 1. Typograph-Setzmaschine, 2. Typograph) 1. maszyna do składu wierszowego, dawniej używana, z klawiaturą, magazynem w postaci “kosza” z prętami, na których zawieszone matryce, po złożeniu z nich I justowaniu wiersza klinami stożkowymi, w jednym cyklu odlewa wiersze bezżeberkowe ze stopu drukarskiego; 2. specjalista-poligraf w zakresie techniki drukowania typograficznego lub grafik zajmujący się projektowaniem pisma a także układem graficzno-literniczym druku.

Typografia – (a. typography, n. Typographie) dziedzina grafiki użytkowej, zajmująca się projektowaniem druków, bez względu na technikę drukowania.

Typograficzne maszyny – (ang. letterpress printing machines; niem. Buchdruckmaschinen) grupa maszyn drukarskich techniki drukowania typograficznego, tzn. z form drukowych, w których elementy drukujące pokryte farba mazistą znajdują się wyżej niż elementy niedrukujące.

Typograficzne maszyny dociskowe – (ang. platen presses/platen printing machines; niem. Tiegelpressen/Tiegeldruckmaschinen) rodzaj typograficznych maszyn, pracujących na zasadzie wywierania nacisku całą płaszczyzną dociskową na całą płaszczyznę formy drukowej.

Typograficzne maszyny płaskie – (ang. cylinder preses/flatbed presses; niem. Buchdruck-Flachformmaschinen) rodzaj typograficznych maszyn z płaską formą drukową, ułożoną na płycie formowej, pracującą ruchem posuwisto-zwrotnym, współpracującą z obrotowym cylindrem dociskowym.

Typograficzne maszyny rotacyjne – (ang. rotary letterpress machines; niem. Buchdruckrotationsmaschinen) rodzaj typograficznych maszyn, posiadających zaokrągloną formę drukową, umieszczoną na cylindrze formowym, współpracującym z cylindrem dociskowym.

Typograficzne maszyny taśmoformowe – maszyny taśmoformowe

Typooffsetowa maszyna – (ang. offset letterpress; niem. indirekter Hochdruck/Trockenoffsetverfahren) pochodna technika drukowania wypukłego, w której formę drukową stanowią klisze, w których elementy drukujące pokryte farbą mazistą znajdują się wyżej od elementów niedrukujących, przystosowane do pośredniego drukowania rotacyjnego.

Typooffsetowa maszyna – (ang. offset letterpress machine/indirect letterpress machine; niem. Trockenoffsetdruckmaschine indireckte Hochdruckmaschine) rodzaj maszyny rotacyjnej, w której z wypukłodrukowej formy drukowej, obraz przenoszony jest na zadrukowywane podłoże, przez cylinder pośredni.

U

Układ typograficzny – (ang. typographic composition; niem. typographische Anordnug) rozmieszczenie oraz wzajemne zależności i proporcje liter, znaków, wierszy i ewentualnie elementów graficznych, wydrukowanych na arkuszu lub innej płaszczyźnie.

Update – 1. angielskie określenie stosowane praktycznie, a oznaczające: aktualna wersję programu lub pliku danych; 2. proces tworzenia (zapisywania) aktualnej wersji programu lub pliku danych; 3. synonim określenia upgrade.

Upgrade – 1. angielskie określenie stosowane praktycznie, a oznaczające: now…ą, ulepszona wersję programu lub elektronicznego podzespołu komputera; 2. proces instalowania nowej, ulepszonej wersji programu lub elektronicznego podzespołu komputera.

Uszlachetnianie druków – (ang. improvement quality of prints; niem. Oberflächenveredlug der Drucken) pokrywanie druków materiałami w celu zwiększenia ich wytrzymałości lub celów reklamowych, np. lakierowanie, foliowanie, gruntowanie.

Utrwalanie – (ang. fixing/fixation/stabilization; niem. Fixieren) proces chemiczny polegający na usunięciu z fotograficznej warstwy światłoczułej, pozostałych halogenków srebra i powodujący trwałość obrazu fotograficznego.

Utrwalanie się farby (schnięcie) – (ang. dryling of inks; niem. chemisches Fixieren) zdolnośc farby do tworzenia trwałej powłoki, na zadrukowanym podłożu, w wyniku procesów fizycznych, chemicznych albo zachodzących łącznie.

Utrwalanie termiczne – (ang. thermal-fixation; niem. Thermo-fixieren) podgrzanie obrazu proszkowego do odpowiedniej temperatury, powodującej nadtapianie i trwałe związanie farby proszkowej (toneru) z podłożem, stosowane do offsetowych, kserograficznych form drukowych i kopiowań na papierach także z drukarki laserowej.

Utwardzanie – (ang. hardening; niem. Härten/Gerben) uodpornianie obrazu na promienioczułej warstwie kopiowej lub żelatynowej fotograficznej, na działania mechaniczne lub chemiczne.

W

Walec – (ang. roll/roller; niem. Walze) element maszyny o kształcie cylindrycznym oraz dwiema powierzchniami kołowymi, stanowiącymi podstawę i czoło walca, osadzony obrotowo n aosi, pracujący swoją zewnętrzną powierzchnią poobwodową, np. w kalandrach, zespołach farbowych, ucieraczkach walcowych farby.

Walec rastrowy (anilox) – (ang. screened roller/engraved roller; niem. Rasterwalze) rura stalowa z przyspawanymi czopami, pokryta warstwą ceramiczną (lub miedzi naniesionej galwanicznie) z wytworzonymi kałamarykami rastrowymi (analogicznie do wklęsłodrukowych), pobierającymi ciekłą farbę z kałamarza i przekazujący ją, po zgarnięciu raklem nadmiaru farby, na cylinder formowy techniki drukowania fleksograficznego.

Wałek zwilżający – (ang. dampening roller/dampener; niem. Feuchtwalze/Wischwalze) element zespołu zwilżającego maszyny offsetowej lub litograficznej, przeznaczony do przekazywania warstwy roztworu nawilżającego na formę drukową.

Wklejarka – (ang. tipping machine/tipper; niem. Klebemaschine/Anklebemaschine) maszyna introligatorska, przeznaczona do przyklejania lub wklejania do środka (np. składki) pojedynczych kartek lub składek.

Wklęsłodrukowe maszyny – (ang. intaglio printing machines; niem. Tiefdruckmaschinen) grupa maszyn drukujących z form drukowych, w których elementy drukujące znajdują się niżej niż elementy niedrukujące, a ciekła farba drukarska znajduje się tylko w zagłębionych elementach drukujących.

Wyklejarka – (ang. endpaper; niem. Vorsatz) element oprawy w postaci złamanego n apół arkusza papieru, o większej z reguły gramaturze, przyklejony całą powierzchnią do wewnętrznej strony okładziny i połączony z wkładem.

Wykrawanie – (ang. diecutting; niem. Stanzen) sztancowanie, rodzaj wycinania, w wyniku którego z arkusza, stosu materiału, np. druków, uzyskuje się użytki o żądanym kształcie i formacie zależnym od wykrojnika.

Wykrawarka – (ang. diecutting Press/punching machine; niem. Stanzmaschine) maszyna do sztancowania, maszyna pracująca na zasadzie prasy dociskowej lub cylindrów, przeznaczona do wykrawania użytków kształtowych z arkuszy albo w stosach, lub ze zwojów, w zależności od konstrukcji maszyny i wykrojnika.

Wykrojnik płaski – (ang. cutting die/diecutter; niem. Stanzwerkzeug) tłocznik wykonany z linii (taśm) stalowych, osadzonych w odpowiednim płaskim podłożu, np. sklejce, płycie z tworzywa sztucznego lub wykonany mechanicznie z płyty stalowej, albo obrobiony termicznie, przeznaczony wykrawania użytków.

Z

Zaklejarka – (ang. spine gluing machine; niem. Buchrückenbekelebung) maszyna introligatorska, samodzielna lub włączona do linii opraw twardych, posiadająca szereg wałków pobierających klej z pojemnika i pokrywających warstwami grzbiet wkładu, wzmacniając tym samym połączenie jego elementów.

Zbieranie (składek lub kartek) – (ang. gathering/collating; niem. Zusammentragen) kompletowanie polegające na układaniu składek lub kartek jedna na drugiej.

Zecernia – (ang. composing room; niem. Setzerei/Setzersaal) dawn. jednostka organizacyjna drukarni (zakładu poligraficznego), w której wykonuje się skład zecerski, elementy i formy drukowe w technice drukowania typograficznego.

Zespół drukujący – (ang. printing unit; niem. Druckeinheit/Druckwerk) układ mechanizmów i urządzeń maszyny drukarskiej, zapewniający uzyskanie odbitki na zadrukowywanym podłożu.

Zespół farbowy – (ang. inking unit; niem. Farbwerk) układ mechanizmów i urządzeń maszyny drukarskiej, umożliwiający dozowanie, pobieranie, rozcieranie i nadawanie farby na elementy drukujące formy drukowej.

Zespół prowadzenia arkuszy – (ang. sheet guide system; niem. Bogenführungsystem) układ mechanizmów i urządzeń arkuszowej maszyny drukarskiej, zbierarki arkuszowej lub złamywarki, przekazujący arkusze do obróbki i przerobienia, np. w druki luźne, bloki, składki.

Zespół prowadzenia wstęgi – (ang. Web guide system; niem. Bahnführungsystem) układ mechanizmów i urządzeń zwojowej maszyny drukarskiej, prowadzący wstęgę zadrukowywanego lub obrabianego materiału po jego wydrukowaniu.

Zespół suszący – (ang. dryer/drying installation; niem. Trockenanlage/Trockner) zespół mechanizmów i urządzeń maszyny drukarskiej techniki drukowania płaskiego, umożliwiający dozowanie I pokrywanie roztworem zwilżającym formę drukową.

Złamywarka (falcerka) – (ang. folding machine; niem. Falzmaschine/Bogenfalzmaschine) maszyna introligatorska, przeznaczona do zamierzonego złamywania (zginania), jedno lub wielołamowo arkuszy papieru lub druków, w sposób zapewniający kolejność właściwie wydrukowanych stronic.

Zszywanie bezpośrednie – (ang. plain sewing/ordinary stitching; niem. direckte Heftung/Broschürenheftung) sposób zszywania, polegający n apolączeniu składek przez zastosowanie odpowiedniego ściegu, bez użycia materiału wzmacniającego grzbiet podczas zszywania.

Zszywanie boczne – (ang. stitching-on material; niem. indireckte Heftung/Heftung mit Verstärkung) sposób zszywania, polegający n aprzewlekaniu materiału zszywającego przez złam grzbietowy składki.

Zszywarka drutem – (ang. wire stitching machine/wire stitcher; niem. Drahtheftmaschine) maszyna introligatorska, przeznaczona do zszywania drutem egzemplarzy przez grzbiet lub z boku, albo opakowań tekturowych i kartonowych, w zależności od konstrukcji przedmiotu.

Zwój papieru – (ang. paper reel; niem. Papierrolle) wstęga wyrobu papierniczego ściśle nawinięta, przeważnie na tulei.